Sápmi

Ánde Matheo Sara čuovui sámi nammaárbevieru nuppegežiid: ”Jus livččen riegádan dievdoolmmožin, livččen iežan bártni bidjan iežan gáibmin”

Servodat ja lagamuččat leat váldán Ánde Matheo Sara bures vuostá ođđa namain ja sohkabeliin. Dál ii dárbbaš šat čiegadit maidege.

Deaddu hárdduid alde lea geahppánan, go Ánde Matheo Sara lea beassan muitalit máilbmái iežas identitehtas. Videos son muitala, mo šattai válljet iežas ođđa nama.
Linda Tammela

Ođđa jagi álggus son diđii duođas, gii son háliida leat olles máilbmái dán rájes. Ánde Matheo, son árvalii, dat lea justa dievaslaš namma. Ii dárbbaš čiegadit maidege. Ii geasge. Ii šat.

Ánde Matheo Sara vuosttaš namma, Ánde, lea duohtavuođas čuvvon su mánnávuođa rájes. Juo dalle skihpárat imaštalle, manin sus lea nieidda namma, vaikko sii eai oaidnán dan nieidda. Danin gohčodedje su Ánden, gii son lea virggálaččat easkka dál.

Nuppi nama, Matheo, válljemis son lea čuvvon sámi nammaárbevieru – nuppegežiid. Dat lea sutnje álo leamaš hui dehálaš, go sáhttá čatnat iežas iežas sohkii ja nama duohken lea muitalus, sohkaoktavuohta.

– Dál mun lean iežan bártni gáibmi. Go jus mun livččen riegádan dievdoolmmožin, de mun livččen iežan bártni bidjan iežan gáibmin, Ánde Matheo Sara dadjá.

– Midjiide sápmelaččaide lea dehálaš, ahte mii bidjat muhtima gáibmin.

Iežas ovdanama lonuheapmi lea ovdamearkka dihte Suomas dál dábálut go goassege ovdal. Digi- ja olmmošdiehtolágádusa statistihkain oidno treanda, mii stuorru gulul. Yle muitalii gieskat, ahte eandalitge lundui laktáseaddji ja sohkabealleneutrála namat leat bivnnuhat.

Ánde Matheo Sara muitala iežas vásáhusain ja ođđa namasttis

Lei áigi muitalit iežas duohtavuođa buohkaide

Dál Ánde Matheo Sara nama lonuheamis lea easkka moadde vahku. Sara ii máhttán oba vuorditge nu buori vuostáiváldima. Son suorganii, mo servodat ja bearaš válde su vuostá nu bures.

– Dat lei čiegusvuohta, man mun lean guoddán fargga 35 jagi. Dál lei áigi, ahte mun ferten lávkehit ja muitalit iežan duohtavuođa, ahte lean riegádan vierro gorudii, čilge Ánde Matheo Sara.

Son háliidii muitalit namalassii dan, ahte sus lea ođđa namma ja son lea eallán vierro gorudis.

Balai olbmuid reakšuvnnain

Ánte Matheo Sarai lossadamos leamašan eallit iežas jurdagiiguin, fargga 35 jagi áigge. Dál goittotge deaddu lea hárduid alde geahppánan sakka. Eallimis šattaige hui olu geahppasot, go beasai muitalit duohtavuođa iežas birra. Eaige olbmot guođđán su, vaikko balaige das.

– Mun ballen, mo olbmot reagerejit dasa, muitala Sara.

Son árvala, ahte stuorát birrasis livččii kánske leamašan vehá álkit eallit. Son lea ieš bajasšaddan unna gilážis.

– Mis lea vehá losit, go gii bajásšaddá stuorra servodagas, stuorra gávpogiin, čilge son.

Ođđasamosat: paketissa on 10 artikkelia

Válgamovtta Guttorm jáhkká bissut seammaláganin go čavčča válggain, vaikko media ráje leage beakkehan válgaboikoteren.

Inka Kangasniemi háliida ovddidit relatiiva válgaortnega, Paavo Riihitammela sámiid ovttaveardásašvuođa. Marko Tervaniemi fas háliida addit anáraččaide earálágan molssaeavttu.

Dutki Tim Ingold orodii Čeavetjávrris 16 mánu ja čálii juohke beaivve beaivegirjái visot maid gulai, oinnii ja vásihii.