Sápmi

Luonddus birgen gáibida máŋggalágan dáidduid – Aarne Sujala čájeha, mo skáhput biepmu rievssatgielaiguin

Soahteveaga vázzán researvaolbmot čoahkkanedje vahkuloahpas Ohcejohkii gazzat oahpu das, mo birget luonddus.

Aarne Sujala oahpistii máttasuopmelaš Tuukka Into gárdumii.
Anni-Saara Paltto

Makkár dáidduid dárbbašat vai birget duoddaris? Dan hárjehalle mannan vahkuloahpas Ohcejogas, go Reservalaččaid lihttu ja Ohcejoga báikkálaš reservalaččat lágidedje kurssa luonddus birgemis.

Ohcejohkii ledje čoahkkanan soahteveaga vázzán researvaolbmot gazzat lasseoahpu das, mo ovdamearkka dihtii biepmu sáhttá skáhput luonddus.

Ohcejohkalaš Aarne Sujala lea mielde reservadoaimmas ja oahpahii gárduma kursalaččaide.

– Galhan dieđusge álggos veháš váigatláhkái dat giella dan rissái manná. Muhto dathan oahppa lea oahppa, de oahppáhan dasa olmmoš, smiehtada Sujala.

Reserviläiset tutustuivat tunturiolosuhteisiin Utsjoella.
Researvalaččat besse oahpásmuvvat Ohcejoga duottarmáilbmái mohtorgielkká fárus. Govva: Anneli Lappalainen / Yle

Tuukka Into lei movttáskan vuolgit máddin Salos davás oahppat ođđa dáidduid. Into lea johtán ovdalge Lappis, muhto ná davvin son ii leat goit ovdal fitnan. Gárdun ja rievssatgielaid dahkan lei sutnje áibbas ođđa ášši.

– Dakkár olmmoš, guhte lea dán ovdal bargan, dahká dan gal olu jođáneappot. Orru miellagiddevaš. Sáhtášin govahallat, ahte dán lea buorre máhttit, jus dáppe ássá dahje johtá. Eandalitge, jus heahti šaddá, de bastá jođánit fidnet luonddus alcces biepmu, árvala Into.

Váikko gárdun ii dat buot álkimus hommá leange, de Sujala jáhkká, ahte kursalaččat gal biepmu fidnejit sámeluonddus.

– Maninbat ii birgešii, go dan giela fidne dasa ja rievssaha. Bureshan dat manná, bohkosa Sujala.

Researvalaččat eai goittot sáhte beare vuolgit ođđa dáidduideaset iskat duoddarii, dasgo gárdun lea lobálaš dušše báikki olbmuide Ohcejogas, Anáris ja Eanodagas dihto eavttuiguin.

Dádjadeapmi, meahcis birgen ja kárttá lohkan leat dehálaš dáiddut

Reservas leat Suomas birrasiid 870 000 olbmo, geain lahttoservviide gullet 47 000 soahteveaga vázzán olbmo.

Reservilaččaid mearri leage lassánan guovtti maŋemuš jagi áigge 17 500 olbmuin, muitala Reservalaččaid lihtu doaimmajođiheaddji Minna Nenonen. Ohcejohkii iežas báikkálaš searvvi vuođđudedje jagis 2022, go Ruošša fallehii Ukraina.

– Dalle jo jurddašeimmet, ahte Ohcejogas livččii somá ordnet dáhpáhusa, go dáppe lea luondu ja meahcci. Ja go deike vuolggát ja boađát, de dáppe ferte diehtit olu áššiid, ovdalgo duoddariidda sáhttá vuolgit johtit, dadjá Nenonen.

Minna Nenonen opettelee riekonansan tekoa Aarne Sujalan johdolla.
Aarne Sujala rávve Minna Nenosa. Govva: Anneli Lappalainen / Yle

Nenonen deattuha, ahte reservalaččaid dehálamos dáidu lea dádjadeapmi, meahcis birgen ja ferte maid máhttit lohkat kárttá.

Dálveluondu sáhttá leat árvitmeahttun ja danin meahccedáidduid lea ain buorre hárjehallat, dadjá Tuukka Into.

– Ii gal ábut badjelgeahččat ja jáhkkit iežas birra menddo olu. Gánnehii boahtit ja ávžžuhan earáidge searvat seammalágan čoahkkanemiide.

Ođđasamosat: paketissa on 10 artikkelia

Válgamovtta Guttorm jáhkká bissut seammaláganin go čavčča válggain, vaikko media ráje leage beakkehan válgaboikoteren.

Inka Kangasniemi háliida ovddidit relatiiva válgaortnega, Paavo Riihitammela sámiid ovttaveardásašvuođa. Marko Tervaniemi fas háliida addit anáraččaide earálágan molssaeavttu.

Dutki Tim Ingold orodii Čeavetjávrris 16 mánu ja čálii juohke beaivve beaivegirjái visot maid gulai, oinnii ja vásihii.