Sápmi
Kuva on Saamelaisnuorten taidetapahtumasta 25.4.2024.
Gáregasnjárgga mánát juoiggastedje Mánáid ja beaivváža luođi. Govva: Vesa Toppari / Yle

Dáiddadáhpáhus čohkkii sámemánáid oktii – dán jagi lávddi alde beasai oaidnit dánsuma ja gullat luođi

Yle Sápmi čuovui sámenuoraid dáiddadáhpáhusa dán artihkkalis.

Anni-Saara Paltto
Anni-Saara Paltto

Bohtosat sámenuoraid dáiddadáhpáhusas

Saamelaisnuorten taidetapahtuman palkitut.
Dáhpáhusas juhke valjis gudnemáinnašumiid. Govva: Vesa Toppari / Yle

Luohti, leudd, livđe ja dánsun

I-ahkeluohkká

Gudnemáinnašumit:

1. Ohcejohtnjálmmi skuvla – Stuorra-Jovnna gumpen

2. Anár skuvla – Piäiváá livđe – Piäiváá párnááh

3. Gáregasnjárgga 1.luohkká –Oahppan lean

II-ahkeluohkká

Gudnemáinnašumit:

1. Gárasávvona skuvla - Luondu mis, dánsa

2. Biret-Elle Ruotsala ja Nils-Máhtte Paltto, Anár skuvla – Movttegis nieiddat, luohti

3. Njuorggán skuvla – Čálkku Ánde, luohti

Oanehisfilbma

I-ahkeluohkká

1. Gárdun -Gáregasnjárgga 0.-1. luohkká

2. Boazodoallu – Iina Kitti, Enni Kitti ja Anni-Káren Kitti

3. Bäskksiõrr – Kiureli Harju

II-ahkeluohkká

1. Heargevuodjin – Áslat-Johan Keskitalo

2. Njuikkuheapmi – Gáregasnjárgga Sá 2.-3. luohkká

3. Lávvu – Elli Kotavuopio ja Nils-Petter Keskitalo

III-ahkeluohkká

1. Čuoigantuvra – Inka Rasmus, Antti Laiti ja Matti Utsi

2. Árbevierru nállogoađi hámis – Áile Keskitalo ja Maria Kotavuopio

3. Ráhkkan muinna! – Aurora Laiti, Adriana Niittyvuopio, Ina Guttorm ja Sanni Guttorm

Govvadáidda

I-ahkeluohkká

1. Bassi Náttašduottar – Nils-Piera Hirvasvuopio,

2. Solojávri – Máret Áile West

3. Bohccot stobu birra– Joel Huttunen

II-ahkeluohkká

1. Mierašjávri – Jussa Mikkal Kuusela

2. Guovdageainnus Vuohččui – Ánna-Frida Vars

3. Giđđa guoika gáttis – Oliver Huttunen

III-ahkeluohkká

1. Ariana Kolehmainen

2. Anna Porsanger

3. Eallu – Adriana Niittyvuopio, Inka Rasmus ja Antti Laiti

Anni-Saara Paltto

Ailu Valle maid njuikii lávdde ala

Artista Ailu Valle maid loaiddastii, dan maŋŋá go mánát ja nuorat ledje geargan ovdanbuktiimiiguin.

Kuva on Saamelaisnuorten taidetapahtumasta 25.4.2024. Kuvassa on Ailu Valle.
Mánát ja nuorat duođai liikojedje, go Ailu Valle ráppestii sidjiide. Govva: Vesa Toppari / Yle
Anni-Saara Paltto

”Beaivelottit čoavjjis” – dáiddadáhpáhus addá vejolašvuođa hárjánit ovdanbuktimii

Kuvassa on Unni kuusela, biret inger-maria vars, anna-frida vars ja petra.
Unni Kuusela, Biret Ingermaria Vars, Anna-Frida Vars ja Petra Magga-Vars serve movttegis mielain dáiddadáhpáhussii. Govva: Susanna Guttorm / Yle

Vuohču skuvllalaččat juige máŋggaid luđiid. Biret-Ingermaria Vars muitala, ahte lávdde alde gal lei gelddolaš, muhto somá.

– Buori mielain, muhto álot lea veháš gelddolaš ja beaivelottit čoavjjis, muitala Vars.

Eadni Petra Magga-Vars gal lea hárjánan juohke jagi johttit sámenuoraid dáiddadáhpáhusas.

– Dáiddadáhpáhus ii vuolgge mu gorudis iige mu mielas ii vaikko mo basašit dahje sihkošit dan. Mun lean varra šaddan jo oassin dan dáiddadáhpáhussii, dadjá Magga-Vars.

Su mielas dáiddadáhpáhus addá vejolašvuođa nuoraide roahkasmuvvat ja hárjánit ovdanbuktimii.

– Siihan besset dan dahkat albma lávddis ja jietnarusttegiiguin, nu ahte ii dárbbaš ruovttus ketšuhpabohttalii lávlut.

Anni-Saara Paltto

Duopmár Ulla Pirttjärvi-Länsman: ”Ii leat álkkes hommá”

Kuvassa on Ulla Pirttijärvi-Länsman.
Musihkkár Ulla Pirttijärvi-Länsman mielas leamašan somá oaidnit mánáid movtta lávddi alde. Govva: © Vihtori Koskinen

Musihkkár Ulla Pirttijärvi-Länsman lea dáiddadáhpáhusas duopmárin. Su mielas leamašan somá oaidnit, man čeahpit mánát leat máŋgga láhkai.

– Hui dakkár mokta leamašan lávdde alde mánáin. Oaidná, ahte dat leat bures hárjehallan ja liikojit leat lávdde alde. Hirbmat somá oaidnit ja hui olu váivvi oaidnán daid koreografiijaid dahkat ja oahpahallat luđiid, guhkes luđiid mas leat olu sánit, dadjá Pirttijärvi-Länsman.

Duopmára bargu gal ii leat álki, oaivvilda son.

– Mánát leat nu čeahpit ja iešguđetge agis. Ferte dieđusge dárkket jurddašit dan. Ii dat gal leat álki goassege dat duopmár hommá. Das ferte vihkkehallat dieid beliid, ahte makkár áššit dasa váikkuhit, ahte makkár dat lei oppalaččat dat lávdenummir.

Pirttijärvi-Länsman artista karrieara lea maid iešalddes vuolgán sámenuoraid dáiddadáhpáhusas. Vuosttas geardde son leamašan mielde birrasiid 40 jagi dassái. Dáhpáhusain leat báhcán máŋggalágan muittut.

– Hirbmat baluiguin láviimet leat, muhto oahpaheaddji lávii dadjat, ahte galgá garra jienain. Vaikko mo lávii ballat, de garra jienain galgá, dat lea deháleamos, bohkosa Ulla Pirttijärvi-Länsman.

Anni-Saara Paltto

Lávdde alde lea illu ja mokta – geahča govaid!

Kuva on Saamelaisnuorten taidetapahtumasta 25.4.2024. Kuvassa tanssitaan katrillia.
Čeavetjávrre skuvlla nuorat dánso katrilla. Govva: Susanna Guttorm / Yle
Kuva on Saamelaisnuorten taidetapahtumasta 25.4.2024. Kuvassa on Biret-Elle Ruotsala ja Nils-Matti Paltto.
Anára skuvlla oahppit Biret-Elle Ruotsala ja Nils-Máhtte Paltto juoiggasteigga Máze movttegis nieiddaid. Govva: Susanna Guttorm / Yle
Kuva on Saamelaisnuorten taidetapahtumasta 25.4.2024. Kuvassa on Samuel Porsanger.
Čeavetjávrre skuvlla oahppi Samuel Porsanger leuddii. Govva: Susanna Guttorm / Yle
Kuva on saamelaisnuorten taidetapahtumasta 25.4.2024.
Njuorggáma skuvlla oahppit juige Čálkku Ándde. Govva: Yle / Susanna Guttorm
Anni-Saara Paltto

Rohttestii ”Guoktelogiovcci”

Anára skuvlla oahppi Jaana Sujala finai rohttesteamen máŋgasiidda oahpes luođi Guoktelogiovcci. Son muitala, ahte lei hárjehallan luođi vihtta beaivvi. Maŋŋel loaiddasteami sus gal lei buorre dovdu.

– Veháš gal lei gelddolaš, muhto ii dat dahkan maidege, dadjá Sujala.

Anára skuvlla oahppi Jaana Sujala juoiggai "Guoktelogiovcci".
Anni-Saara Paltto

Dáiddadáhpáhus lea dál jođus – geahča govaid!

Sámenuoraid dáiddadáhpáhus lea beassán johtui Anáris. Sámedikki ságadoalli Pirita Näkkäläjärvi rabai dáhpáhusa videodearvvahusa bokte.

Kuva on Saamelaisnuorten taidetapahtumasta 25.4.2024.
Gáregasnjárgga 0.-1. luohkálaččaid luođis lei mokta. Govva: Susanna Guttorm / Yle
Kuva on saamelaisnuorten taidetapahtumasta. Kuvassa on Utsjokisuun koulun esitys.
Ohcejoga mánáid dánsačájáhusas guovddážis lei Stuorra-Jovnna. Govva: Susanna Guttorm / Yle
Anni-Saara Paltto

Birrasiid 200 máná leat čoahkkanan Anárii

Sámenuoraid dáiddadáhpáhusa váldobeaivi lea odne duorastaga Anáris, Sámekulturguovddáš Sajosis. Yle Sápmi čuovvu beaivvi dán artihkkalis.

Dáhpáhus sáddejuvvo maid neahtas njuolggosáttan ja dan sáhttá čuovvut Sajosa neahttasiiddu bokte. Dáiddadáhpáhus álgá diibmu 9 ja dat nohká diibmu 15.

Sámenuoraid dáiddadáhpáhusa prošeaktabargi Miia Ruokojärvi muitala, ahte dáhpáhussii leat almmuhan birrasiid 200 oassálasti miehtá sámeguovllu.

– Gal mun jo vuorddán hui olu, ahte mii beassat geahččat ja návddašit dáhpáhusas, illuda Ruokojärvi.

Miia Ruokojärvi lähikuvassa.
Sámenuoraid dáiddadáhpáhusa prošeaktabargi Miia Ruokojärvi illuda beassat oaidnit mánáid ja nuoraid loaiddastemiid. Govva: Susanna Guttorm / Yle

Gávpotguovlluin eai leat dán vuoro searvamin dáhpáhussii, muhto govvadáiddaoassái leat goit boahtán govat Oulus, Roavenjárggas ja Helssegis.

Dán jagi dáiddadáhpáhusas leat njeallje temá: ovdanbukti dáiddašládjan leat dánsun ja sámi árbevirolaš lávlunvuogit luohti, livđe ja leudd. Lávddi alde lea vejolaš oaidnit 15 ovdanbuktima.

Dan lassin temán leat maiddái oanehis video sámi kulturárbbis ja maiddái govvadáidda, man fáddán lea kulturbiras. Oanehisfilmmat čájehuvvojit beaivvi áigge auditorias lávdeovdanbuktimiid oktavuođas. Govvadáiddadujiin lea čohkkejuvvon čájáhus Sajosa boađafeaskárii.

Sámenuoraid dáiddadáhpáhus lea ordnejuvvon Suoma Sámis juo 1970-logu álggu rájes.

Ođđasamosat: paketissa on 10 artikkelia

Válgamovtta Guttorm jáhkká bissut seammaláganin go čavčča válggain, vaikko media ráje leage beakkehan válgaboikoteren.

Inka Kangasniemi háliida ovddidit relatiiva válgaortnega, Paavo Riihitammela sámiid ovttaveardásašvuođa. Marko Tervaniemi fas háliida addit anáraččaide earálágan molssaeavttu.

Dutki Tim Ingold orodii Čeavetjávrris 16 mánu ja čálii juohke beaivve beaivegirjái visot maid gulai, oinnii ja vásihii.